Пн 14.10.2024, 02:45                                                                                                                                            Регистрация Вход

Адрес: 425120, Республика Марий Эл, пгт. Морки, ул. Советская, д. 7
Телефон: 8 (987) 708-09-96
E-mail: biblmorki@yandex.ru

Меню сайта

Краеведение

Наш опрос
Литературу какого жанра Вы предпочитаете?
Всего ответов: 95

Опрос
Как Вы оцениваете качество услуг в библиотеке?
Всего ответов: 56







Главная » 2020 » Июнь » 2 » Семык пайрем
09:49
Семык пайрем

Семык – шочмо калыкын ик эн жаплыме да йӧратыме пайремже. Семык толмо дене кеҥежын толмыжо шижалтеш. Семык Кугече деч вара, шым арня эртымеке, вӱргечын пура да рушарнян Трочын кечын мучашлалтеш. Тынеш пурышо марий-влак изарня кече гыч пайремлаш тӱҥалыт.
Йӱла радам ожно пайремын чыла кечыштыжат шукталтын. Радамым кажне айдеме, еш, тукым шуктышаш улмаш. Семыклан ондакак ямдылалташ тӱҥалыныт: пӧрт кӧргым сайын гына эрыктеныт, чыла атым, кучылтмо ӱзгарым мушкын йылгыжтареныт, а вара лыҥак пурам шолташ, пайрем кочкышым ямдылаш тӱҥалыныт.
Вӱргечын да изарнян — пайремын тӱҥ кечылаштыже, кугезына-влак вес тӱняште улшо родыштым унала вучен вашлийыныт, мончашке пуртеныт, тукымышт дене пырля уштеныт, тыгодым кажне тоштыеҥлан сортам чӱктен, уштымо кочкыш-йӱыш дене сийленыт, вара ужатен колтеныт.

Вӱргече гыч изарняш вончымо йӱд осал вийын озаланыме жаплан шотлалтын. Тудо уда шоныш дене суртышко ынже логал манын, оза-влак кӧгӧн дене омсам петыреныт, тулым ылыжтеныт, шке суртыштым, ялыштым ороленыт, тӱрлӧ йӱк-йӱаным луктын, осал шӱлышым поктеныт.
Самырык-влак ты йӱдым мыскарамат ыштылыныт, рвезе-влак, мутлан, капка ончык пырням ораленыт, леведыш ӱмбак кӱзен, тӱньык рожым петыреныт, мончаште вӱд подым кумыктен кертыныт. Варажым тӱшкан олыкыш воленыт да ужара нӧлтмеш модын, мурен-куштен эртареныт, ӱдыр-влак пеледышым погеныт.
Морко велысе калыкын Семык пайремлан келшыше, сылне пӱртӱс сӱрет дене кылдалтше муррыжо уло.

Чодыра, чодыра манмет дене
Элнет пӱнчерлан мо шуэш.
Пасу, пасу манмет дене
Корамас пасуэтлан мо шуэш.
Олык, олык манмет дене
Элнет олыклан мо шуэш.
Пайрем, пайрем манмет дене
Семык пайремлан мо шуэш.

Пайрем годым калык ятыр ойӧрӧм эскерен: мланде пашам ышташ огеш лий улмаш, ӱдырамаш-влак шӱртым чиялтен, вынерымат ошемден огытыл. Ты ойӧрӧм шуктыдымо койыш шолемым але тӱтаным пасушко конден кертын. «Семык марте шым гана йӱштылат да шым тӱрлӧ шудым кочкат гын, вес семык марте таза лият», - маныныт кугурак-влак.
Кугарня, калыкыште тудым лопка Се¬мык маныныт, тӱшкан жапым веселан эртарыме кече лийын. Мер калык кӱсле, шӱвыр сем почеш кап-кылым лывыртен, чоным куандарен. Ӱдыр-рвезе-влак самырык пагытыштым ончычсо семынак веселан эртареныт. Тиде кечын чӱчкыдынак сӱанымат тарватеныт. Шуматын але рушарнян пайрем мучашлалтын. Тынеш пурышо марий-влак рушарнян Трочыным пайремленыт, а шочмо — мланде шоч¬мо кечылан шотлалтын. Тидын деч вара яра кенеж але сынса жап (уржа пеледме, шыркам колтымо пагыт) тӱҥалын. Тудо 2-3 арня шуйнен. Тиде жапыште мланде пашам ышташ чаралтын.
Кызыт Семык пайрем шуко шотышто тошто сынжым йомдарен, но туге гынат посна йӱла-влак аралалт кодыныт.

Просмотров: 810 | Добавил: Дмитрий | Теги: национальный праздник мари, праздник | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0


VKONTAKTE
Моркинская библиотека


        

       

© МБУК «Моркинская ЦБС» 425120, Республика Марий Эл, Моркинский район, пгт. Морки, Советская, 7

Телефон: 8(83635)9-17-87; e-mail biblmorki@yandex.ru    
Copyright MyCorp © 2024